Orgelpositief als reconstructie van een Intarsia in Italië.

Het gaat om een inlegwerk dat rond 1485 gemaakt is door een zeer kundige intarsist, namelijk Antonio Barili, (1453-1516). Hij heeft voor de Dom in Siena het volgende inlegwerk gemaakt: Tarsia con organo e figura in ascolto. Het werk bevindt zich nu in de kerk van San Quirico d’Orcia.

Een echtpaar dat zeer betrokken is bij muziek, vroeg ons om het orgel te maken, omdat wij op dit vlak een grote ervaring hebben. Zij wilden, dat dit instrument niet alleen zo historisch juist mogelijk bespeeld wordt, maar dat het hele reconstructie proces uiterst verantwoord plaats vindt. Het is de bedoeling dat een zeer ervaren organiste uit Bazel, Catalina Vicens het orgel gaat gebruiken. De ervaren musicus Jankees Braaksma fungeerde bij dit project als adviseur.

Via een bevriende organist in Italië, Liuwe Tamminga, zijn we erachter

gekomen dat deze afbeelding hoogst waarschijnlijk van een destijds reëel bestaand orgel is. Het zou om Laurenzo da Prato gaan, dezelfde orgelmaker die ook het oudste orgel in Bologna gemaakt heeft.

Bij het kijken naar deze afbeelding valt op dat de grote uiterlijke vorm nog duidelijk gotisch is, maar de ornamentiek heeft al renaissancistische eigenschappen. Hierbij valt de marquetterie boven en onder het klavier en langs de pijpen op. Aan de korte zijkant zijn wapens aangebracht. Het bovenste is van Sienna en de onderste van de toenmalige opdrachtgever.

Aan deze zijkant zijn ook 5 registersleepjes zichtbaar. Wanneer je deze een functie moet geven zijn wij met de volgende interpretatie gekomen. Aangezien de stok waar de pijpen opstaan niet al te dik kan zijn zullen de voorste en de achterste sleep samen de “Principale” laten klinken.

Tussen de grote pijpen van dit register staan duidelijk kleinere pijpen afgebeeld. In gotische traditie kan dit een samengesteld register betreffen dat uit octaven en quinten bestaat. Net iets als de huidige mixtuur, alleen komen er geen koren bij; zodra er meer ruimte op de stok beschikbaar komt omdat de diameters van de pijpen afnemen, komt er een verdubbeling van het aanwezige koor bij. Daardoor ontstaat bovenin een toename van de klankintensiteit, niet het volume.

f	2 2/3	2
c”	2 2/3	2	2
f”	2 2/3	2 2/3	2	2
c”’	2 2/3	2 2/3	4	4

De één na achterste sleep laat een register spreken dat een octaaf hoger dan de Principale klinkt; een Ottava. Voor de tweede sleep van de voorkant hebben wij een heel eigen interpretatie. Wij hebben een zeer kortbekerig regaal gemaakt, dat onder de windlade hangt. Dit register kan gestemd worden door het schuine paneel boven het klavier uit te nemen.

Ook valt op dat bij dit klavier aan beide zijkanten een verhoogde toets is aangebracht. Dit past in de Italiaanse traditie om extra klankeffecten te kunnen maken. Het toetsje rechts dient voor de “Grilli”, twee heel hoge pijpjes die een krekel geluid imiteren. De rechter toets bedient de “Rossingole”, een nachtegaal: twee pijpjes die in een bakje water hangen en daardoor een tsjilpend geluid maakt.

De toetsomvang is vanaf fº, gº, aº, bº, hº, c¹, cis¹ en chromatisch door naar f³.

De toonhoogte is 465Hz.

De stemming is middentoon.

De winddruk is 37mm wk.